Kołatek domowy (Anobium punctatum)

Kołatek domowy – kornik domowy

Kołatek domowy to jeden z najgroźniejszych szkodników drewna występujących w Polsce. Łacińska nazwa szkodnika to Anobium punctatum. Kołatek domowy występuje na terenie całej Polski. Kołatek często określany jest jako kornik gdyż właściciele domów w przypadku zauważenia robaków w drewnie uważają że mają korniki w domu czy też korniki w więźbie dachowe, czasami określane jako kornik domowy. To potoczne określenie kołatka domowego jako kornik jest mylące gdyż kornik jest szkodnikami drzew żywych (głównie w lasach) zaś kołatek domowy jest szkodnikiem drewna obrobionego.

Kołatek domowy - kołatek owad

Kołatek domowy w dorosłej postaci jest chrząszczem. Kołatek owad ma zazwyczaj barwę brązową lub brunatną i walcowate ciało. Dorosły kołatek owad osiąga do 5mm długości. Kołatek owad żyje zazwyczaj 2 -3 tygodnie.

Kołatek domowy - powszechność występowania

Kołatek jest drugim najczęściej spotykanym szkodnikiem drewna w domach, obiektach i więźbach dachowych. Kołatek domowy jest też najczęściej spotykanym szkodnikiem drewna z grupy kołatków.

Kołatek domowy - rozmnażanie

Kołatek domowy rozmnaża się przede wszystkim miesiącach najcieplejszych w okresie od maja do września. Wtedy to samica kołatka domowego składa zazwyczaj ok 30-50 jaj. Zdarzają się jednak przypadki gdy samica kołatka składa ponad 150 jaj. Z jaj wylęgają się larwy kołatka, a czas wylęgu larwy kołatka wynosi zazwyczaj 15-20 dni.

Kołatek domowy - kołatek larwa

Kołatek domowy larwa osiąga długość do 4mm. Larwy kołatka żerują zarówno w części bielastej drewna jak i – zależności od gatunku drewna - w twardzielu. Kołatek larwa ma cykl rozwojowy trwający przeważnie w okresie od 1 do 4 lat, chociaż może trwać on również od 2 do 8 lat. Po wykluciu się larwy kołatka domowego drążą kanały w drewnie, całe zasypane mączką drzewną i kałem. Kołatek larwa przechodzi w stadium poczwarki w którym trwa przez okres od 2 do 6 tygodni. Larwa kołatka domowego ma biało-kremową barwę, walcowate ciało i drąży kanały w drewnie o szerokości od 1 do 3mm, które wypełnione są mączką drzewną i odchodami szkodnika.

Kołatek domowy – żerowanie

Kołatek domowy żeruje w każdym rodzaju drewna jednak zdecydowanie najczęściej spotykamy go w drewnie liściastym. Bez problemu larwy kołatka żerują w drewnie lekko zawilgoconym. Z uwagi na preferowanie niezbyt wysokich temperatur chętnie rozwija się w obiektach nieogrzewanych o podwyższonej wilgotności powietrza. Kołatek żeruje w drewnie nawet kilkusetletnim i jest najczęściej spotykanym szkodnikiem w drewnianych kościołach i drewnianych obiektach w skansenach czyli muzeach na wolnym powietrzu.

Kołatek domowy larwa żeruje zarówno w elementach konstrukcji więźby dachowej czy odeskowaniu jak i schodach, meblach i wyposażeniu. W przypadku obiektów w całości zbudowanych z drewna kołatek atakuje również ściany czy też słupy podporowe. Zdecydowanie rzadziej spotykamy go w elementach drewnianych na zewnątrz domów/obiektów.

Często obecność kołatka domowego w elementach drewnianych stwierdzamy gdy zniszczenia spowodowane działaniem szkodnika są już znaczne. Rozpoznajemy je po odgłosach kołatania oraz zniszczeniach drewna, w tym wydrążonych kanałach. Kołatek domowy pozostawia charakterystyczne okrągłe otwory w drewnie i wysypującą się mączkę drzewną.

Kołatek Domowy zwalczanie – metody na zwalczanie kołatka

Kołatek domowy jest jednym z najgroźniejszych szkodników drewna który żeruje w drewnie aż do zupełnego zniszczenia zaatakowanych elementów drewnianych. Podobnie jak w przypadku innych szkodników drewna istnieje kilka metod na zwalczanie kołatka domowego.

Dobranie odpowiedniej metody na zwalczanie kołatka domowego wynika zawsze z przeprowadzonej analizy obejmującej między innymi zakres porażenia drewna i rodzaj obiektu w którym występuje szkodnik. Dodatkowo w celu ustalenia sposobu na zwalczanie kołatka domowego należy określić jaki jest dostęp do drewna w całym obiekcie oraz czy materiał drewniany jest pokryty jakimiś powłokami typu lazura, lakier, lakierobejca, farba.

Niezmiernie ważna dla ustalenia właściwej metody na zwalczanie kołatka domowego jest kubatura obiektu dla którego konieczne jest wykonanie zabiegu zwalczania kołatka.

Czy fumigacja to skuteczny sposób na zwalczanie kołatka domowego?

Fumigacja inaczej gazowanie kołatka domowego to najskuteczniejsza metoda na zwalczanie kołatka domowego. W przypadku obiektów o dużych kubaturach jak np. kościoły lub w przypadku obiektów w których drewno jest silnie porażone i nie ma możliwości dokładnego zeszlifowania warstw zniszczonych przez szkodniki drewna to często jedyna możliwa metoda na skuteczne zwalczanie kołatka domowego.

Fumigacja jest najczęściej stosowaną metodą na zwalczanie kołatka domowego w obiektach o dużych kubaturach. Fumigacja inaczej gazowanie jako metoda na zwalczanie kołatka domowego skutecznie likwiduje każdą postać kołatka domowego, w tym jaja kołatka, larwy kołatka i kołatka w postaci dorosłej. Gazowanie kołatka domowego ma zastosowanie w przypadku każdego rodzaju drewna w którym żeruje szkodnik, zarówno liściastego jak i iglastego. Gazowanie kołatka to skuteczna metoda na zwalczanie tego szkodnika zarówno w przypadku drewna nowego jak i zabytkowego – kilkusetletniego.

Zwalczanie kołatka domowego metodą fumigacji znakomicie sprawdza się w przypadku domów i kościołów drewnianych. Zabieg fumigacji rozpoczyna się od uszczelnienia obiektu gazoszczelną folią na zewnątrz obiektu. Następnie wykonywane jest doszczelnienie wnętrza. Dalej zwalczanie kołatka domowego metodą fumigacji obejmuje zagazowanie obiektu przy użyciu fosforowodoru PH3 i przekazanie zagazowanego obiektu na okres karencji w czasie którego na obiekcie nie może być ani zwierząt ani ludzi. Obiekt na czas fumigacji zostaje oznaczony odpowiednimi informacjami ostrzegawczymi.

W zależności od wielości obiektu przeprowadza się w okresie karencji kontrolne pomiary stężenia gazu. W przypadku obiektów o dużych kubaturach są one obligatoryjne.

Gazowanie kołatka domowego w domach w związku z ogromną ilością badań kontrolnych wykonanych prze firmę DREVPOL nie wymaga każdorazowego przeprowadzenia pomiarów na domach. Po zakończeniu okresu karencji obiekt zostaje odwietrzony i wykonywane są kontrolne pomiary stężenia końcowe gazu oraz wyozonowany.

Zwalczanie kołatka domowego - preparaty

Innym często stosowanym sposobem na zwalczanie kołatka domowego jest zastosowanie preparatów. Najczęściej wykorzystywany przez firmę DREVPOL preparat na kołatka domowego to środek xilix gel.

Zwalczanie kołatka – preparat Xilix Gel

Zabieg na zwalczanie kołatka przy użyciu preparatu xilix gel rozpoczyna się od przygotowania drewna przez jego oczyszczenie oraz usunięcie czy też zeszlifowanie warstw luźnych zniszczonych przez kołatka na skutek żerowania.

Metoda xilix gel polega na zastosowaniu preparatu na zwalczanie kołatka przez naniesienie w dalszej części zabiegu preparatu poprzez natryskiwanie przy użyciu agregatów niskociśnieniowych i zaaplikowaniu odpowiedniej ilości warstw na drewno. W określonych warunkach w celu skutecznego zwalczania kołatka domowego przeprowadza się także nawiercanie i nastrzykiwanie preparatu w otwory w drewnie.

Zwalczanie kołatka domowego – metoda Veloxy

Metoda Veloxy to mało powszechna ale bardzo skuteczna metoda na zwalczanie kołatka domowego. Z uwagi na technologię można ją zastosować wyłącznie do mniejszych elementów drewnianych zaatakowanych przez kołatka domowego jak stoły, ołtarze, szafy, obrazy, itp.

Zwalczanie kołatka domowego metodą veloxy polega na wprowadzeniu przedmiotów do gazoszczelnych folii a następnie przy użyciu odpowiedniej aparatury usunięcia tlenu i wprowadzenia w to miejsce azotu, tak aby w atmosferze w której następuje gazowanie kołatka domowego było poniżej 0,3% tlenu.

Kołatek domowy zwalczanie metodą veloxy trwa około 3-4 tygodni, przeprowadza się wewnątrz budynku i wymaga temperatury powyżej 15 stopni Celsjusza. To metoda pozwalająca na zachowanie stałej wilgotności w trakcie zwalczania kołatka w drewnie i nie wpływa na powłoki wrażliwe technicznie na inne gazy niż azot.